Thời của khoa học công nghệ: Nếu làm theo mô hình này, robot còn tạo ra thêm việc làm cho con người

Một chiếc máy xịt nước sốt vào bột nhào bánh, một cánh tay robot san đều nó ra thành các vòng tròn. Tiếp đó, một con robot trục quay đưa bánh vào lò nướng. Mọi công đoạn được thực hiện ngay trong những chiếc xe tải chuyển hàng, ở đó các lò nướng đồng bộ thời gian nướng bánh với mỗi địa điểm giao bánh.

Zume Pizza ở Mountain View, California làm ra hơn 200 chiếc bánh mỗi ngày, và ngay cả trong những lúc đông người nhất thì số lượng các lập trình viên vẫn đông hơn nhân viên nhà bếp.

Trong vài tháng tới, công ty này dự định sẽ tự động hóa khâu đầu tiên và khâu cuối cùng trong quy trình của họ. Lúc đó, Zume sẽ chỉ cần lao động là con người để tạo công thức làm bánh và chuẩn bị các nguyên liệu tươi.

Zume chỉ dành 14% doanh thu cho việc trả lương và các chế độ nhân viên, trong khi đó con số này ở các đối thủ cạnh tranh như Domino’s và McDonalds lần lượt là 30% và 26%. Đây là một tin vui, trừ khi bạn là một thợ làm bánh pizza chuyên nghiệp.

Công ty này chỉ là một ví dụ cho thấy người máy và trí tuệ nhân tạo có thể tự động hóa rất nhiều công việc của con người – một thực tế đã được dự báo trước. Tuy nhiên, đây cũng là một trường hợp cho thấy mối quan hệ giữa tự động hóa và việc làm phức tạp ra sao.

Zume dành một phần tiền tiết kiệm được nhờ thuê ít lao động hơn để tăng lương cho các nhân viên, VD: lái xe giao hàng có mức lương trung bình $18/giờ, so với mức $8/giờ cộng tiền tip ở Papa Johns, Pizza Hut và Domino’s. Mọi nhân viên của Zume, gồm cả lái xe giao hàng lẫn nhân viên nhà bếp, đều có chế độ bảo hiểm đầy đủ gồm khám sức khỏe, thị lực và nha khoa. Công ty này thậm chí còn đóng một phần học phí cho những nhân viên muốn học thêm để thăng tiến trong công ty khi các công việc trong bếp dần được tự động hóa.

(bài ngày mai) Thời của khoa học công nghệ, nếu làm theo mô hình này robot còn tạo ra thêm việc làm cho con người – Ảnh 1.
Tự động hóa cũng cho phép Zume nhập nguyên liệu từ các trang trại nuôi trồng sản phẩm hữu cơ gần đó, ngay cả khi nó mở rộng quy mô. Zume hy vọng rằng khi mình và các nhà hàng tự động hóa tương tự mua nhiều sản phẩm địa phương, sẽ có thêm nhiều trang trại được lập ra và tạo ra nhiều công ăn việc làm cho người lao động.

Julia Collins, nhà sáng lập và CEO của Zume cho biết: “Chúng tôi hy vọng sẽ có sự tăng trưởng mạnh hơn [về thực phẩm chất lượng cao], nhờ có sự tự động hóa ở các công ty này”.

Trước đây cũng có điều tương tự diễn ra khi công nghệ tác động đến việc làm: Những tiến bộ trong tự động hóa thực ra lại làm tăng số lượng việc làm trong một ngành vì tạo ra thêm các vị trí mới, làm thay đổi những vị trí cũ hoặc cả hai. Ví dụ: Khi máy đọc mã vạch ra đời vào thập niên 1970, các cửa hàng chỉ cần thuê rất ít nhân viên thu ngân. Nhưng khi giá giảm, số lượng nhân viên thu ngân ở Mỹ tăng thêm 2% trung bình mỗi năm trong giai đoạn từ 1980 đến 2013.

(bài ngày mai) Thời của khoa học công nghệ, nếu làm theo mô hình này robot còn tạo ra thêm việc làm cho con người – Ảnh 2.
Một số người tin rằng những tiến bộ trong trí tuệ nhân tạo sẽ khiến nhiều việc làm biến mất. Chẳng hạn khi xe hơi không người lái xuất hiện, nhiều dịch vụ ăn theo do con người đảm trách sẽ chịu ảnh hưởng nặng nề. Tương tự như vậy, quá trình tự động hóa các công việc ở chốn công sở khiến cho nhiều ngành lo ngay ngáy.

“Chúng ta chỉ nhìn thấy phần nổi của tảng băng mà thôi”, giáo sư về trí tuệ nhân tạo Sebastian Thrun đến từ đại học Stanford cho biết, “Không có công việc văn phòng nào là chắc chắn không bị thay thế”.

Rõ ràng tự động hóa và công nghệ sẽ thay đổi cách mọi người làm việc và loại hình công việc mà họ làm. Nhưng những công ty khởi nghiệp như Zume là những ví dụ điển hình cho thấy tự động hóa có thể tác động đến thị trường lao động theo những cách khác nhau, và chưa hẳn tất cả đều là tiêu cực.

Julia Collins cho biết: “Tôi nghĩ lịch sử cuối cùng sẽ chứng minh rằng chúng ta tạo ra được nhiều việc làm hơn nhờ tự động hóa”.