Trước sự phát triển của các công ty công nghệ, các DN truyền thống nên làm thế nào?

Hiện nay, CNTT và internet đã trở thành yếu tố hạ tầng thứ năm, bên cạnh điện, đường, trường, trạm. Khó có thể tìm thấy một lĩnh vực nào chưa có bóng dáng của ứng dụng CNTT. Chỉ trong 10 năm, từ 2006 – 2016, danh sách 5 công ty có giá trị lớn nhất trên thị trường chứng khoán vốn bị thống trị bởi ngành khai khoáng và tài chính ngân hàng nay đã bị thay thế hoàn toàn bởi các DN CNTT.

Nếu quốc gia, dân tộc hay ngành kinh tế, DN nào không lướt được theo con sóng công nghệ thì cũng sẽ nhanh chóng mất khả năng cạnh tranh và chìm dưới bánh xe lịch sử.

Hai ví dụ dễ thấy nhất là Uber và AirBnB, hoạt động theo mô hình kinh tế chia sẻ với chi phí cực thấp do không phải đầu tư và sở hữu tư liệu sản xuất, chỉ sau 4 năm khởi nghiệp đã đẩy các ngành taxi và khách sạn toàn cầu vốn hoạt động trên mô hình kinh tế thị trường truyền thống vào thế khó xử.

Thậm chí ngành tài chính ngân hàng cũng đang lúng túng trước những ngân hàng ảo Alibaba tại Trung Quốc hay LendingClub tại Mỹ cho phép người tiêu dùng vay vốn trực tiếp lẫn nhau, bỏ qua ngân hàng… Những thách thức như thế là chưa từng có trong lịch sử.

Nếu coi các DN truyền thống là “người đẹp” thì ai sẽ cứu họ khỏi “quái thú” là các công ty CNTT đang ngày đêm nghĩ ra những ý tưởng mới để phá bĩnh miếng bánh của họ? Câu trả lời chính là chiến lược “điện tử hóa thương mại” (Digitized Commerce) nhằm điện tử hóa các giao dịch truyền thống diễn ra trong thế giới thực.

Thay vì sử dụng lợi thế CNTT lấn sân vào thị trường của các DN truyền thống như Uber, chúng ta có thể đưa ra các giải pháp và công cụ giúp tối ưu hóa vận hành và chi phí hoạt động nhờ ứng dụng CNTT, đồng thời trực tiếp xúc tiến tiếp thị mang đến thêm khách hàng rồi mới chia sẻ lợi nhuận trên các giá trị gia tăng mang lại.

Ví dụ, trong lĩnh vực vận tải đã có hệ thống Open99.vn giúp điện tử hóa mọi khâu hoạt động của một hãng taxi truyền thống từ giao tiếp với khách hàng, quản lý xe và lái xe, đo đạc hiệu quả hoạt động cho đến quản lý thanh toán tiền mặt và thẻ… Giải pháp được triển khai cho Taxi Mai Linh và Taxi BlueBird lớn nhất tại Việt Nam và Indonesia, giúp cắt giảm đến 20% chi phí vận hành nhờ giảm thiểu sử dụng sức người, từ đó giảm giá thành để có thể đối đầu với mối đe dọa từ Uber hay Grab.

Trong mảng hậu cần kho vận, trước kia DN nào cũng phải duy trì ít nhất một kho hàng tùy quy mô: từ một căn phòng tại nơi ở hoặc làm việc cho đến kho chuyên biệt xây dựng riêng. Ngoài những khoản đầu tư ban đầu còn kéo theo nhiều chi phí khác như nhân lực vận hành, an toàn an ninh, rủi ro mất mát, cháy nổ; thời gian giao hàng bị tăng dần theo khoảng cách địa lý; thừa thiếu công suất kho theo mùa vụ; năng lực quản trị chưa chuyên nghiệp dẫn đến vận hành không tối ưu…

Các yếu tố đó khiến chi phí hậu cần kho vận tại Việt Nam chiếm đến 25% GDP, cao hơn 70% so với mặt bằng thế giới và hơn gấp đôi so với các nước phát triển, là gánh nặng làm xói mòn lợi nhuận và chất lượng dịch vụ của DN. Tại sao không liên kết với các DN logistics truyền thống ra mắt hạ tầng kho vận dùng chung?

BoxMe là một ví dụ trong ứng dụng này. Thông qua nền tảng này, cá nhân và DN kinh doanh có thể ký gửi hàng hóa vào hệ thống các trung tâm kho vận (fulfilment centers). Hàng hóa lưu kho được quản trị hoàn toàn trực tuyến thông qua website, ứng dụng di động hoặc giao diện lập trình API.

Khi phát sinh giao dịch, kho BoxMe gần người mua nhất sẽ xuất hàng, đóng gói rồi giao hàng thu tiền. Người bán chỉ phải trả phí khi phát sinh đơn hàng mà không còn nỗi lo mùa vụ và quản lý, vì thế cắt giảm từ 30 – 50% chi phí hậu cần kho vận trong khi tối ưu được chất lượng dịch vụ bán hàng.

Đó là ví dụ để thấy rằng, điện tử hóa trong chuỗi 6 khâu nghiệp vụ kinh doanh mà bất kỳ DN nào cũng phải trải qua: từ nhập hàng, lưu kho, bán hàng, thanh toán đến xử lý đơn hàng và cuối cùng là giao hàng.

Trong bối cảnh các mô hình điện tử hóa có thể nhanh chóng đặt các mô hình kinh doanh truyền thống ra ngoài cuộc chơi, thiết nghĩ, một mô hình liên kết giữa DN truyền thống với các DN CNTT, cùng nhau điện tử hóa cách thức kinh doanh trên cơ sở đôi bên cùng có lợi chắc chắn sẽ tạo được kết quả tốt.

Đối với nhà làm chính sách, thay vì xây dựng môi trường pháp lý theo hướng kìm kẹp “không quản được thì cấm” thì cần cởi mở, khuyến khích các ý tưởng sáng tạo và để cho các mô hình kinh doanh truyền thống buộc phải tự thay đổi để tồn tại.